Σαρασλανίδης Πλούταρχος 

Aναπληρωτής καθηγητής 

προπονητικής κλασικού αθλητισμού 

ΤΕΦΑΑ Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

 

ΦΥΣΙΚΗ ΤΑΞΗ
Στη φύση ΟΛΑ λειτουργούν με το «ρολόι» της φυσικής τάξης. 

Μόνο ο άνθρωπος βιάζεται. Το μυαλό μας τρέχει πιο γρήγορα από τους ρυθμούς της ζωής.

Όμως για την βιολογική προσαρμογή σε ανώτερο επίπεδο χρειάζεται ΥΠΟΜΟΝΗ και ΕΠΙΜΟΝΗ. 

Όταν το πνεύμα και το συναίσθημα μας συνεργάζονται αρμονικά δημιουργείται μια ισχυρή θέληση και το σώμα υπακούει.

Η σωματική ισορροπία και η συναισθηματική ταραχή είναι σαν τη φωτιά και το νερό – ΔΕΝ ΠΑΝΕ ΠΟΤΕ ΜΑΖΙ

Αν είστε συγκεντρωμένος στην ταραχή σας θα χάσετε την σωματική ισορροπία σας. Αν είστε συγκεντρωμένος στην σωματική ισορροπία θα απαλλαγείτε από το συναίσθημα της ταραχής. 

 

Γιαυτό πρέπει: 1. Να ισορροπείστε στη ζωή σας ανάμεσα στην ευχαρίστηση και τον πόνο.

• Να μάθετε να αισθάνεστε τη φυσική τάξη των πραγμάτων.

• Να ακολουθήστε μια πορεία βήμα-βήμα και να έχετε πίστη ότι θα τα καταφέρετε.

 

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ 

 

Οι αθλητές συχνά πάνε ενάντια  στις φυσικές διαδικασίες καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια με έντονο μυϊκό σφίξιμο που οδηγεί σε γρήγορη εξουθένωση.

- Πότε ένα μικρό παιδί μας ακολουθεί χωρίς να προβάλλει αντίσταση; 

Όταν  το πάρουμε ήρεμα από το χέρι και το καθοδηγήσουμε. Αντίθετα όταν επιχειρήσουμε να το οδηγήσουμε βίαια το παιδί αντιδρά και αντιστέκεται.

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το υποσυνείδητο μας λειτουργεί όπως το μικρό παιδί.

Οι αθλητές που έχουν αναπτύξει τις ψυχικές τους ικανότητες και ξέρουν να εφαρμόζουν την αρχή της μη αντίστασης ονομάζονται «εσωτερικοί» αθλητές. Οι «εσωτερικοί» αθλητές αναγνωρίζουν ότι λιγότερη προσπάθεια μπορεί να φέρει μεγαλύτερα  αποτελέσματα.

 

Ας δούμε παραδείγματα από την καθημερινή μας ζωή

 

- Πότε προσπαθούμε περισσότερο;

Σε απλές καθημερινές δραστηριότητες ή σε «δύσκολες» προκλήσεις; 

Ασφαλώς θα απαντήσετε σε «δύσκολες» προκλήσεις. Όταν όμως προσπαθούμε περισσότερο και «σφιγγόμαστε» δείχνουμε την αδυναμία μας και την αμφιβολία μας… για αυτό που προσπαθούμε να πετύχουμε.

Οι «εσωτερικοί» αθλητές δεν πάνε κόντρα στο ποτάμι της ζωής… είναι ήρεμοι, χαλαροί με μεγάλη αυτοπεποίθηση και αυτοσυγκέντρωση. Πιστεύουν στον εαυτό τους και η πίστη είναι ένα συναίσθημα θεϊκό που ξυπνάει μέσα στον άνθρωπο ανυποψίαστες δυνάμεις σκέψης και δράσης.

 

- Πως πετυχαίνετε αυτό;

Με την αναπνοή: (βαθιά εισπνοή με «κατεύθυνση» στην περιοχή που είμαστε σφιγμένοι).

Με διατάσεις: Ισορροπία ανάμεσα στην ευχαρίστηση και στον πόνο.

Με διαλογισμό: Μυαλό ελεύθερο από αρνητικές σκέψεις-συναισθήματα.

Οι «εσωτερικοί» αθλητές δεν αρνούνται, ούτε καταπιέζουν τα συναισθήματα τους, αλλά μαθαίνουν να παραμένουν ήρεμοι ακόμη και κάτω από άγνωστες συνθήκες. Είναι πολύ δύσκολο να νιώσουμε θυμό ή φόβο ή λύπη αν παίρνουμε βαθιές αναπνοές-κρατάμε το οξυγόνο και διατηρούμε το σώμα μας χαλαρό. Εστιάζουμε την προσοχή μας στην ευχάριστη επίδραση της ΑΝΑΠΝΟΗΣ και έτσι εμποδίζουμε την εμφάνιση του άγχους - που είναι υπεύθυνο για την εμφάνιση της σωματικής πίεσης.  

 

 

Η ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ 

 

• Η φυσική διαδικασία της μάθησης περιλαμβάνει και λάθη. Τα λάθη δεν αποτελούν πρόβλημα. Πρόβλημα είναι να τα αγνοούμε ή να τα παρερμηνεύουμε. 

• Προαπαιτούμενο για τη διόρθωση ενός λάθους: η πλήρης επίγνωση του. 

Δυνατά και αδύνατα σημεία: 

     1. Τα δυνατά σημεία μας: προσφέρουν σιγουριά, έμπνευση, κίνητρα 

• Τα αδύνατα σημεία μας: η επίγνωση τους μας δίνει την δυνατότητα να βελτιώσουμε τις ατέλειες μας.

 

Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να αντιστεκόμαστε στον εντοπισμό των αδύνατων σημείων και των ελαττωμάτων μας. Αυτή η αμυντικότητα είναι ο πρωταρχικός μηχανισμός αντίστασης στην επίγνωση των σφαλμάτων.

 

Γι’ αυτό το λόγω η διαδικασία της μάθησης δεν είναι κάτι απλό για τους ενήλικες, αντίθετα από ότι συμβαίνει με τα μικρά παιδιά –όπου η διαδικασία επίγνωσης – εξάσκησης - διόρθωσης τους φαίνεται απόλυτα φυσιολογική (το λάθος θεωρείται φυσιολογικό για τα παιδιά). 

 

Στον αθλητισμό, με βάση τα παραπάνω δεδομένα  στους ενήλικες αθλητές, ο ρόλος του προπονητή – του καθοδηγητή είναι πολύ σημαντικός στην αποδοχή του από αυτούς που θέλουν να μάθουν και να διορθωθούν.. Συνήθως, στην αρχική συνεργασία ο προπονητής έχει την εμπιστοσύνη του αθλητή, όμως σε βάθος χρόνου αποδεικνύεται εάν έκανε καλή επιλογή δασκάλου…..

 

Γενικά στην ζωή ο οξυδερκής παρατηρητής του εαυτού του (απαλλαγμένος από εγωισμό) θα εντοπίσει την αδυναμία, θα ξεπεράσει ψευδαισθήσεις και θα μετατρέψει τα λάθη του σε επίγνωση, έστω και αν χρειασθεί πνευματικός ή συναισθηματικός πόνος.

Έτσι θα «δουλέψει» πάνω σε αυτά για να τα διορθώσει - ΑΡΑ θα αλλάξει.

Ο «εσωτερικός» αθλητής έχει την δύναμη να αυξήσει την επίγνωση των σωματικών,  πνευματικών και συναισθηματικών του αδυναμιών. Είναι φυσικός αθλητής, δηλαδή συμπλέει με τους νόμους της φύσης και εφαρμόζει την μη αντίσταση στην επίγνωση.

 

Η παρουσία του «δασκάλου» που θα μας καθοδηγήσει είναι καθοριστική… 

Ο άξιος δάσκαλος που εμπιστεύονται οι μαθητές του, που έχει επίγνωση του εαυτού του και προσπαθεί να γίνεται καλύτερος, που αγαπάει αυτό που κάνει και «δίνει» όλο του το Είναι στους μαθητές του είναι ο άνθρωπος που έχει ανάγκη η κοινωνία μας

 

 

 

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ

 

• «Αν είχα 6 ώρες για να κόψω ένα δέντρο, θα περνούσα τις 4 πρώτες ακονίζοντας το τσεκούρι μου»         

         Αβραάμ  Λινκολν, πρόεδρος των ΗΠΑ

 

• «Είναι σημαντικό το ταλέντο, αλλά όχι το παν. Τα πάντα είναι η δουλειά. Χωρίς δουλειά χάνεις και αυτά που έχεις…»  

        Νάντια Κομανέτσι, Ολυμπιονίκης στη Γυμναστική

 

• Ποιο είναι το κόστος της νίκης; «η αφοσίωση… 14 χρόνια κολυμπούσα χωρίς να ξέρω το συναρπαστικό φινάλε» 

       Μαρκ Σπιτζ, 7 χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια στη κολύμβηση

 

• «Ο πρωταθλητής είναι ένας άνθρωπος που έμαθε να συνεχίζει την προσπάθεια του χωρίς να το βάζει κάτω περπατώντας ακόμα και στο σκοτάδι»

         Μπομπ Μπήμον, Ολυμπιονίκης στο άλμα σε μήκος με το εξωπραγματικό άλμα των 8,90μ. το 1968

 

• Ποιο είναι το κόστος της τελειότητας;  «Πολλές ώρες μοναξιάς και  αποξένωσης.  Η τελειότητα απαιτεί ολοκληρωτικό δόσιμο και απόλυτη αυτοσυγκέντρωση»                             

   Εντ Μόζες, Ολυμπιονίκης στα 400μ. με εμπόδια και αήττητος επί 105 αγώνες

 

 

 

 

 

ΣΧΕΣΕΙΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ ΑΘΛΗΤΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ   ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ  ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ

 

Η ικανότητα της επικοινωνίας

 Για να επικοινωνεί καλά ο προπονητής πρέπει να:

• Είναι αξιόπιστος

• Είναι θετικός  (δεν τονίζει συνέχεια τα λάθη άλλων)

• Είναι γνώστης (75% γνώσεις,15% έπαινος, 5% επίπληξη, 5% άλλα)

• Είναι σταθερός (το παράδειγμα προς μίμηση)

• Ακούει και καταλαβαίνει τους άλλους 

Αρχές ενθάρρυνσης (από τον προπονητή προς τους αθλητές):

-Αντάμειψε τη βελτίωση και όχι μόνο το αποτέλεσμα 

-Αντάμειψε την προσπάθεια και όχι μόνο την επιτυχία

-Αντάμειψε και την πρόοδο στη συμπεριφορά

-Αντάμειψε τους αρχάριους πιο συχνά

Πότε ανταμείβουμε: 

Στην αρχή, μόλις ο αθλητής κάνει κάτι σωστά 

Η καλύτερη ανταμοιβή είναι να αναγνωρίζεις ότι ο αθλητής βελτιώνεται

Όμως είναι λάθος να επαινείς, όταν ο αθλητής δεν έχει κάνει τίποτα για να κερδίσει τον έπαινο

 

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΤΕ ΟΤΙ:

 

Ο μέτριος προπονητής λέει

Ο καλός προπονητής εξηγεί

Ο πολύ καλός προπονητής δείχνει

Ο σπουδαίος προπονητής εμπνέει

 

ΟΙ ΠΡΟΠΟΝΗΤΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΜΕΤΑΔΙΔΟΥΝ 

 

Ο απαισιόδοξος βλέπει τις δυσκολίες σε κάθε ευκαιρία

Ο αισιόδοξος βλέπει την ευκαιρία σε κάθε δυσκολία

Ουϊνστον Τσώρτσιλ, Πρωθυπουργός της Μ.Βρετανίας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

 

 

 

ΣΧΕΣΕΙΣ  ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ – ΑΘΛΗΤΗ

 

• Ο προπονητής πρέπει να δίνει στους αθλητές να καταλάβουν ότι μετέχει ισότιμα στην προσπάθεια τους. ΄΄Εσύ έχεις στόχους με εμένα και εγώ με εσένα΄΄. Να βάζει υψηλούς  αλλά και ρεαλιστικούς στόχους και να εμπνέει τους αθλητές για την υλοποίηση τους. 

 

• Άλλοι προπονητές λένε ότι πρέπει να προτρέπουμε τους αθλητές μας να πιστεύουν στο απίστευτο. Να μη βάζουν όρια στη σκέψη τους. ΄΄Θέτοντας απίθανους στόχους πετυχαίνεις πράγματα τα οποία δεν θα πετύχαινες διαφορετικά΄΄  (κινέζικη παροιμία)   Αυτό ισχύει για αθλητές υψηλού επιπέδου.  

 

Ο ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ πρέπει να δουλεύει πολλές ώρες για τους αθλητές του. Πρέπει να ξέρουν ότι είναι όλη την ώρα δίπλα τους…Δεν διεκδικεί τίποτα για τον εαυτό του, όλα είναι γι αυτούς. Τους κάνει να πιστεύουν στον εαυτό τους όλη την ώρα. 

Προσπαθεί να δημιουργήσει κλίμα ελπίδας και χαράς.
Και φυσικά τους εγγυάται για την δουλειά του..

Το μυστικό στο δρόμο της επιτυχίας ενός προπονητή είναι να μην αμφιβάλλει ποτέ γι αυτό που κάνει. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να προβληματίζεται και να χρησιμοποιεί καινούργια στοιχεία στη προπόνηση. Τελικά πρέπει να είναι σίγουρος για τον εαυτό του - αφού προετοιμάσει κατάλληλα το πρόγραμμα - και να μεταδίδει αυτό το συναίσθημα στους αθλητές του.

 

ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΘΕΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ

 

• Πρέπει να υπενθυμίζουμε στους αθλητές ότι είναι πολύ ξεχωριστά άτομα.. Στοχεύουμε ψηλά και η οικογένεια ή η πόλη ή η χώρα ή η παγκόσμια κοινωνία (ανάλογα με το επίπεδο του αθλητή) μας παρακολουθεί

• Αυτό το χάρισμα που διαθέτουν, το ταλέντο, πρέπει να το φέρνουμε κάθε ημέρα – σε κάθε προπόνηση σε ανώτερο επίπεδο.                         Ακόμη και οι ημέρες που ο αθλητής είναι κουρασμένος από την συσσωρευμένη προπονητική επιβάρυνση, θα πρέπει να κατανοήσει ότι η κούραση είναι προσωρινή και αποτελεί την προϋπόθεση για την αύξηση των φυσικών ικανοτήτων 

• Αν κάποιος αθλητής λέει ότι έχει κακή ημέρα ή ότι είναι κουρασμένος…τότε πρέπει να του πούμε να κάνει μια βόλτα στα νοσοκομεία για να δει πραγματικά τι θα πει κακή ημέρα.

• Πρέπει πάντα να φωτίζουμε τα πράγματα…. ( Το ποτήρι είναι ΄΄μισογεμάτο΄΄ και όχι ΄΄μισοάδειο΄΄

 

 

ΑΓΩΝΑΣ: Η στιγμή της αλήθειας

 

• Ο συναγωνισμός φέρνει στην επιφάνεια ότι καλύτερο αλλά και ότι χειρότερο διαθέτουμε. 

• Μας βοηθάει να δείξουμε τα δυνατά σημεία, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει τις αδυναμίες μας. 

ΑΡΑ για να «εμφανισθούμε» στον αγώνα θα πρέπει να προετοιμασθούμε κατάλληλα για να μεγιστοποιήσουμε τα δυνατά μας σημεία και να εξαλείψουμε τα αδύνατα.

 

Ο αγώνας είναι ένα είδος κινητικού διαλογισμού όπου όλη μας η προσοχή είναι επικεντρωμένη στο παρόν. Είναι ένα εξαιρετικό ερέθισμα στον αγώνα μας για την τελειότητα  (για να δούμε τα όρια των δυνατοτήτων μας)

 

Η απόλυτη ανταγωνιστική στρατηγική είναι να παραμείνουμε επικεντρωμένοι στην δική μας ηρεμία, αυτοπεποίθηση, τακτική, ελεύθεροι από την επιρροή οποιουδήποτε άλλου αθλητή. Ο μέγιστος αυτοέλεγχος είναι το καλύτερο όπλο για την μάχη που ακολουθεί…

Στους περισσότερους πρωταθλητές η ψυχοσωματική διέγερση του αγώνα  είναι δεδομένη και άρα πρέπει να επικεντρωθούν στον αυτοέλεγχο της κινηματικής τους συμπεριφοράς, για να ξεπεράσουν τα όρια τους.

Το μοναδικό ερώτημα που μπαίνει μετά τον αγώνα θα πρέπει να είναι 

«έκανα ότι καλύτερο μπορούσα σήμερα;»

 

Η αποτυχία, σε ένα γεννημένο νικητή, έχει μεγάλη σχέση με την έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης… Αλλά ακόμη και τα λάθη δεν είναι αποτυχία αλλά μέρος της διαδικασίας μάθησης και « κίνητρο» για να τα αποφύγουμε στο μέλλον…

 

Συναισθηματική- πνευματική προετοιμασία  για τον αγώνα 

 

• Ο αγώνας είναι μια τελετή, μια ξεχωριστή ημέρα όπου στην πραγματικότητα δοκιμαζόμαστε… Άρα είναι φυσιολογικό να αισθανόμαστε νευρικοί και ανήσυχοι. 

Το ανακάτεμα στο στομάχι, το ασταμάτητο χασμουρητό κ.α.  είναι συμπτώματα που πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε. Το σώμα μας προετοιμάζεται για να ανταπεξέλθει στην δοκιμασία να φθάσει στα όρια του. Ο οργανισμός εκχύνει την στρεσογόνο ορμόνη αδρεναλίνη και δίνει το σύνθημα για σωματική κινητοποίηση

Αν έχετε την προδιάθεση να σφίγγετε τους μυς τότε η αντίδραση του σώματος σας σε αυτή την ψυχολογική κατάσταση θα είναι η ανακύκλωση της έντασης

Αν όμως έχετε μάθει να χαλαρώνετε τότε διοχετεύετε την ενέργεια σας σωστά. Μην ξεχνάτε να κάνετε θετικές σκέψεις για να μην νιώθετε φόβο και αδυναμία.

 

 

Ψυχολογικό προφίλ  πρωταθλητή 

• Ποιος είναι ο νικητής στον αγώνα; 

«Αυτός που ξέρει ότι για να νικήσει πρέπει κάποιοι άλλοι να χάσουν. Αν δεν υπάρξουν χαμένοι δεν θα έχουμε ούτε νικητές. Αυτή η απλή σκέψη σε βοηθά να βγεις από τα συναισθηματικά αδιέξοδα που σε οδηγεί πάντα η νίκη»

 

«Ο νικητής είναι ένας θρησκόληπτος. Πιστεύει στη νίκη, στο ξεπέρασμα των δυνατοτήτων του. Όμως οι δυνατότητες, δηλαδή το ταλέντο, δεν φθάνουν. Χρειάζεται πίστη στον εαυτό σου» 

Μάρκ Σπιτζ, 7 χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια στη κολύμβηση

 

«Έχει ενδιαφέρον ο αγώνας όταν συμμετέχουν άνθρωποι που μπορούν να σε νικήσουν». 

 Εντ Μόζες, Ολυμπιονίκης στα 400μ. με εμπόδια  και αήττητος επί 105 αγώνες        

                  

«Πολλοί άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν ότι σημασία στη ζωή έχει το ενδιαφέρον παιχνίδι και όχι απλώς το παιχνίδι. Δεν έχει σημασία να κερδίσεις. Σημασία έχει πόσο αξίζει αυτό που κέρδισες. Ο αγώνας έχει ενδιαφέρον αν όλοι όσοι λαμβάνουν μέρος θα μπορούσαν να κερδίσουν την κούρσα…»        

Σεμπ Κόε, Ολυμπιονίκης στα 1500μ. και Παγκόσμιο ρεκόρ στα 800μ.

 

«Το μόνο που πάντα πίστευα ήταν ότι μπορώ να γίνω καλύτερος από όσους προηγήθηκαν σε αυτό που έκανα εγώ.»  

Ντάνλεϋ Τόμσον, Ολυμπιονίκης και Παγκόσμιος ρέκορτμαν στο Δέκαθλο